Utwór przepisywany i cyzelowany był w Nieborowie (październik 1981), równolegle z powstawaniem pierwszych szkiców Trzech psalmów.

W książce programowej Poznańskiej Wiosny Muzycznej 1987 zamieszczono kompozytorski komentarz:

Utwór składa się z wielu segmentów wolnych, szybkich, lirycznych i dramatycznych. Ich następstwa nie mają związku z tradycją poematów symfonicznych. Reminiscencje polegają na wyborze pewnych „wiązek nut” i figur rytmicznych. Partia fortepianu odgrywa znaczną rolę, nie tylko perkusyjną (s. 95).

Kompozycja Mycielskiego, pełna rytmicznej swobody i zaskakująca zestawieniami różnorodnych dramaturgicznie fragmentów, realizuje założenia gatunkowe fantazji jako utworu o niesprecyzowanej, jednostkowej budowie, zasadzającego się na montażu cząstek. Wskazana przez kompozytora spójność materiałowa przejawia się w powrotach rytmicznego motywu alla zoppa (prezentowanego w różnorodnych konfiguracjach, m.in. z użyciem augmentacji) i charakterystycznych motywów melodycznych (wahadłowego, wykorzystującego kroki sekundowo-tercjowe oraz przesyconego dysonansami, o niespokojnym, wręcz ostrym rysunku rytmicznym). 

Dramaturgicznie Fantazja jest pełna kontrastów – liryczne linie melodyczne, powierzane najczęściej kwintetowi smyczkowemu, przerywane są przenikliwymi interwencjami instrumentów dętych wykorzystywanych w pełnym spektrum brzmieniowym. Przesycona dysonansami tkanka harmoniczna utworu potęguje wrażenie, jakim po prawykonaniu dzielił się kompozytor: „Nigdy nie napisałem rzeczy tak groźnej” (Zygmunt Mycielski, Niby-dziennik ostatni 1981–1987, Iskry, Warszawa 2012, s. 656).