Zygmunt Mycielski: Dla mnie muzyka jest określana w potocznym języku jako ładna czy jako piękna, jako brzydka, jako ciekawa, jako nieciekawa, i te kryteria potoczne trzeba przyjąć, bo one może najlepiej mówią o tym, jak my odbieramy muzykę. Mnie intryguje inny podział. Podział, który też się przyjął w potocznym języku - to jest podział na muzykę poważną i na muzykę lekką. Czy to znaczy, że muzyka lekka nie jest poważna, czy jest niepoważna? To jest zabawa w grę słów. Mnie rzeczywiście - to mogę powiedzieć - interesuje muzyka poważna, natomiast to, co tak jest rozpowszechnione, ta ilość dźwięku, która zalewa świat, jest dla mnie czymś bardzo obcym. Dla mnie muzyka jest przeżyciem intymnym, osobistym, a przede wszystkim jest czymś, co jest skierowane do indywidualnego słuchacza. Przecież sztuka i muzyka była zawsze adresowana do ściśle określonych słuchaczy. Cel tworzenia sztuki (ja myślę raczej o plastyce i o muzyce, bo z architekturą to jeszcze jest inaczej), ale ten cel był zawsze wyraźny. Muzyka była albo obrzędowa, albo była kościelna, albo była dworska, albo była taneczna, była muzyka ludowa. Natomiast mniej więcej z początkiem XIX wieku wytworzył się słuchacz - ja bym go nazwał „słuchaczem koncertowym”, to jest coś nowego, co przyszło. I w dzisiejszych metropoliach wielomilionowych znajdujemy jedną, czasem kilka sal po - powiedzmy - dwa tysiące osób. To jest niesłychanie mały krąg w stosunku do ilości odbiorców. Słuchacz koncertowy jest jakimś słuchaczem już elitarnym przez fakt koncertu. I tutaj bardzo mnie zastanawia, dla kogo my piszemy, czy my piszemy dla sali koncertowej, dla festiwali rozmnożonych po świecie? Czy my piszemy dla ludzi, których ciekawią ciekawią tylko nowości? I tu znajduję bardzo ciekawy i podobający mi się cytat z wywiadu z Witoldem Lutosławskim, który powiada w swoim artykule:

„Nikt już dzisiaj nie jest ciekaw muzyki ciekawej. Nic nie jest w stanie nikogo zaszokować w tej dziedzinie. Wszystko zostało już zużyte. Dlatego odczuwamy potrzebę substancji, potrzebę czegoś, co przetrwa. Pojęcia postępowości i konserwatyzmu straciły swoją dawną ostrość. Mogę tu powiedzieć od siebie jako kompozytor, że mojej muzyce też chciałbym nadać piętno trwałości, jakieś znaczenie wykraczające poza wrażenie z pierwszego wykonania, z wydarzenia. Jest to potrzeba ogólna zarówno tych, którzy muzyki słuchają, jak i tych, którzy ją tworzą. Ale nie wszystkich. Wiele z utworów, na przykład amerykańskich, niemieckich, francuskich, sygnalizujących niejako rozkład świata, rozkład cywilizacji. To zjawisko jest prawie nieobecne w muzyce polskiej.”

Te zdania Lutosławskiego dlatego tak mnie frapują, że niemal wyjmuje mi to z ust, jak to się mówi. Ja jestem absolutnie tego samego zdania, i tego zdania jestem, gdy mówię o tym słuchaczu koncertowym. Czego on od nas oczekuje? Czy tego, co już powiedziałem, muzyki pięknej, czy muzyki brzydkiej, czy muzyki ładnej? Czy muzyki potrzebnej, czy niepotrzebnej? I tu jest wielkie pytanie, które się wiąże z tym, dokąd zmierza i w jaki sposób się rozwija twórczość współczesna? Nie możemy się tu bawić w żadne proroctwa. To jest właściwie znowu bardzo niezbadany problem i on się wiąże z tym, czego ten słuchacz od nas oczekuje i  j a k i słuchacz oczekuje. Ten słuchacz, te dwa tysiące ludzi w metropoliach olbrzymich. I ci wszyscy ludzie, których ja przecież spotykam na każdym kroku, którzy jak słyszą - powiedzmy - przekazywaną przez radio muzykę poważną, to zamykają głośnik. My się tu nie łudźmy, że muzyka zwana poważną jest muzyką powszechnie słuchaną. To jest zawsze słuchacz elitarny, który jej słucha, bardziej czy mniej liczny, to już jest inna sprawa. Natomiast, co zależy od kompozytora i odtwórcy, że jedna muzyka się przyjmuje - jak to mówimy - a druga nie… No, po prostu, dobra się przyjmuje dla tego elitarnego słuchacza, a zła czy przeciętna tonie w zapomnieniu,  lub ma - powiedzmy - maksymalnie jedno wykonanie na eksperymentalnych festiwalach.

Zygmunt Mycielski: Zawsze chciałem być muzykiem, chciałem być - nie bardzo wiedziałem wtedy - czy kompozytorem, bo tego nie rozróżniałem, czy wykonawcą. W każdym razie żadnych wahań, żadnych wątpliwości co do tego nie miałem. No i cieszę się z tego, bo to mi wypełniło życie. Ja ja nie wiem, czym jest muzyka. Ja nie wiem, czym jest sztuka. Ja nie wiem, czym jest potrzeba sztuki, na czym to polega. Człowiek od początku historycznego, jaki znamy, chciał ozdobić. Chciał ozdobić ceramikę. Prawdopodobnie tańczył, śpiewał, krzyczał. To wszystko już były elementy, z których potem się rozwinęła sztuka. Potem się to związało z obrzędem, a potem się to związało z estetyką, ale to bardzo późno, to dopiero gdzieś Grecy, no, po Grekach chyba dopiero renesans. Bo przecież rzeźbiarze średniowieczni to byli rzemieślnicy, tak jak w Egipcie. I muzycy to byli wykonawcy, którzy dawali warianty tego samego wzoru. Myśmy to rozwinęli. Każdy chce pisać coś własnego, każdy chce być najważniejszy, każdy chce być jedyny. Myślę, że tu jest jakaś pomyłka w rozwoju naszego gatunku. Sztuka jest potrzebą głębszą, a nie tylko jakąś emocją nowości, niespodzianki, zdziwienia.

Z audycji Człowiek moralnie niewyspany

Zygmunt Mycielski: Moja Liturgia sacra, która jest mszą, spotkała się z bardzo jakimś życzliwym czy gorącym przyjęciem na sali i wśród muzyków. To mnie dosyć zaskoczyło, bo nie jestem do tego przyzwyczajony. Więc… Ten język muzyczny, który w dużej części nawiązuje - zwłaszcza w Liturgii - do chorału gregoriańskiego, ale który jest językiem poważnym i który unika efektów. W tej muzyce mojej jest to, czego ja zawsze unikałem, to znaczy wszystkich efektów, które nazywam łatwymi. Starałem się zawęzić paletę. To, co dzisiaj się tak rozszerzyło -  do akustyki, do sonorystyki, do aleatoryki. Ja chciałem to wszystko ścieśnić, i żeby to było pisane alfabetem podstawowym. Alfabetem takim, jakie dają instrumenty te, jakie znamy. Można używać nowych instrumentów, można używać instrumentów egzotycznych. Ja się ograniczyłem do tego, co wytworzył nasz wiek, w każdym razie już i XVIII i XIX, a przy tym chciałem unikać tego, co ciągle powtarzam: zbyt wielkiej ilości nut i dętego patosu. Ja nie wiem, czym jest potrzeba sztuki, na czym to polega. Człowiek od początku historycznego, jaki znamy, chciał ozdobić. Chciał ozdobić ceramikę. Prawdopodobnie tańczył, śpiewał, krzyczał. To wszystko już były elementy, z których potem się rozwinęła sztuka. Potem się to związało z obrzędem, a potem się to związało z estetyką, ale to bardzo późno, to dopiero gdzieś Grecy, no, po Grekach chyba dopiero renesans. Bo przecież rzeźbiarze średniowieczni to byli rzemieślnicy, tak jak w Egipcie. I muzycy to byli wykonawcy: wykonawcy, którzy dawali warianty tego samego wzoru. Myśmy to rozwinęli. Każdy chce pisać coś własnego, każdy chce być najważniejszy, każdy chce być jedyny. Myślę, że tu jest jakaś pomyłka w rozwoju naszego gatunku. Sztuka jest potrzebą głębszą, a nie tylko jakąś emocją nowości, niespodzianki, zdziwienia. Na czym polega słuchanie? Na czym polega przyjemność czy potrzeba słuchania muzyki? Tego ja nie wiem. Wiem, że każdy muzyk powinien robić to, co potrafi. I wiem, że żaden muzyk siebie nie przeskoczył. Nawet stosuje się to do największych, którzy pisali to, co pisać mogli i potrafili. Tyle tylko, że Bach mógł bardzo dużo i potrafił bardzo dużo, a inni muzycy - których nie chce wymieniać, bo nawet wśród wielkich - pisali muzykę, która nie wydaje mi się muzyką mądrą. Co to znaczy to ja nie wiem, ale ja bardzo rozróżniam muzykę głupią i muzykę mądrą. Trudno mi to zdefiniować. To są wrażenia czysto osobiste, których też nie potrafiłbym dokładnie zanalizować. Najwięcej może się nauczyłem instrumentując Organowe preludia Bacha (Orgelbüchlein), arcydzieło. I tu nie mam wątpliwości, że napisałem arcydzieło, bo napisał to arcydzieło Bach - no, ja tylko podłożyłem to pod kilka instrumentów.